W dniu 20 listopada 2019r., po 2887 dniach kierowania rządem Shinzō Abe 安倍 晋三 ustanowił rekord długości w sprawowaniu urzędu premiera. Shinzō Abe jako najmłodszy polityk w powojennej Japonii po raz pierwszy na czele rządu stanął w 2006r., od 2012r. przewodnicząc PL-D nieprzerwanie piastuje najwyższy urząd w państwie.
Jeśli Abe złoży dymisję rządu w dniu wygaśnięcia trzeciej kadencji na stanowisku szefa Partii Liberalno-Demokratycznej rekord w długości pełnienia funkcji szefa rządu zostanie podwyższony aż do 3567 dni. Kolejnymi premierami pod względem długości urzędowania są: Katsura Taro, Sato Eisaku i Ito Hirobumi -pełnili swe funkcje przez kolejno 2886, 2798 i 2720 dni. Wszyscy wspomniani politycy wywodzą się z prefektury Yamaguchi, dawnej feudalnej domeny Chōshū będącej historycznie siłą napędową zmierzającą do obalenia Szogunatu cesarza Tokugawy. Przyjrzyjmy się drodze Shinzō Abe, która zaprowadziła go do najwyższej państwowej funkcji oraz przypomnijmy jego polityczny manifest z 2006r.
Shinzō Abe urodził się 21 września 1954 w Nagato jako potomek zamożnej politycznej rodziny, której korzenie sięgają samurajskiego rodu -lennika jednego z najbardziej zamożnych klanów w Chōshū. Dziadek premiera ze strony ojca Abe Kan był popularnym członkiem Izby Reprezentantów, któremu nadano przydomek Showa Shōin, wskazując na ideologiczną spuściznę Yoshidy Shōin, wybitnego intelektualisty, polityka oraz lidera Chōshū. Dziadek od strony matki Satō Eisaku był przedwojennym biurokratą w Ministerstwie Kolei wybranym do Parlamentu w 1949r., w okresie od 1964 do 1972 pełnił funkcję premiera i przewodniczącego Partii Liberalno Demokratycznej.
W 1977r. Shinzo został absolwentem wydziału nauk politycznych na Uniwersytecie Seikei i rozpoczął studia za granicą na Uniwersytecie Południowej Kalifornii. Uczelni jednak nigdy nie ukończył, powrócił do ojczyzny w 1979r. aby rozpocząć na krótko pracę w Kobe Steel Ltd. W 1982r. porzucił sektor prywatny w pogoni za karierą biurokraty jako doradca wykonawczy w biurze ministra spraw zagranicznych swojego ojca a później jako sekretarz przewodniczącego PL-D. Po raz pierwszy został przedstawicielem Izby Reprezentantów ze swojej rodzinnej prefektury Yamaguchi w 1993r., uzyskał z niej mandat przez pięć kolejnych kadencji. Pierwsze stanowisko rządowe objął w 2000r. jako szef wykonawczy gabinetu sekretarza premiera Mori Yoshiro i Juinchiro Koizumiego, po pięciu latach zaczął pełnić funkcję sekretarza gabinetu i otrzymał tekę ministra stanu wyposażonego w szerokie kompetencje. Uhonorowaniem politycznej drogi był fotel premiera na którym zasiadł po raz pierwszy w 2006r.
Abe w swym politycznym manifeście określa się jako walczący polityk, który reprezentuje Japonię zarówno obywateli jak i naród i nie boi się krytycyzmu. Deklaruje się jako liberał o szerokiej konserwatywnej duszy. Sam przyznaje, iż ma do odegrania ważną rolę w historii swojej ojczyzny, dzięki której Japonia stanie się ponownie wielkim narodem. Czuje, że jego powinnością jest dziedzictwo rodzinne, czego jest świadomym od dziecka. Ponadto z dumą przyznaje, że zarówno dziadek i ojciec umarli poświęcając swoje życie i zdrowie obowiązku publicznemu i on sam jest gotów na poświęcenie się narodowi w celu zbudowania ojczyzny o jakiej marzyli przodkowie. Wizję Japonii marzeń werbalizuje w napisanej przez siebie książce zatytułowanej „W stronę normalnego kraju”, która została opublikowana przed wyborami 2006r. jako jego polityczny manifest.
W drugim rozdziale książki zatytułowanym: „niepodległy naród” (自立する国家), stanowczo podkreśla, iż Japonia winna zdecydowanie zarysować swoją pozycję na arenie międzynarodowej jako kraj niezależny, który jest w stanie bronić interesów własnych i swoich obywateli, kraj dumny ze swojej tożsamości i nie bojący się mówić o przeszłości wobec prawidłowo wyciągniętych z niej wniosków. Podkreśla, iż jakkolwiek ochrona interesów państwa może być zapewniona kanałami dyplomatycznymi, tak w przypadku opieki konsularnej w skrajnych przypadkach niezbędne są odpowiednio wyszkolone siły specjalne. Ograniczenia konstytucyjne uniemożliwiają na przykład przeprowadzenie adekwatnej do sytuacji odpowiedzi sił specjalnych w celu zapewnienia bezpieczeństwa własnych obywateli za granicą. Bezradny rząd odczuł te obostrzenia m.in podczas kryzysu koreańskiego w 2006r., uwidocznił się wtedy brak podstaw prawnych do podjęcia działań poza granicami kraju. Abe dodaje, że niedorzeczność artykułu 9 konstytucji była zauważana już na etapie przygotowywania, kiedy komisja rządowa doszła do wniosku, że ograniczenia są zaprzeczeniem występowania państwa jako suwerenne państwo i równorzędny podmiot w stosunkach międzynarodowych.
Rząd zademonstrował swoje racje zastępując w 1954r. Siły Bezpieczeństwa Narodowego (wcześniejsze Oddziały Rezerwy Policyjnej) Siłami Samoobrony. Głosząc pogląd, iż w przypadku ataku zbrojnego na terytorium Japonii użycie siły nie podlega ograniczeniom konstytucyjnym, ponieważ ich skala będzie zawsze dostosowana do ataku i użyta w minimalnej postaci koniecznej do efektywnej obrony. Jako potwierdzenie na niesprawiedliwe potraktowanie Japonii Abe za przykład wysuwa Bundeswhere niemiecką. Armię kraju który, znalazł się w obozie przegranych po II Wojnie Światowej i odbudował swą pełną suwerenność, utrzymując siły zbrojne i przystępując do NATO w 1955r. „Państwo nie może być w pełni suwerenne nie posiadając sił zbrojnych stojących na straży tej suwerenności” –zauważa.W 1945r. podobnie jak Japonia Niemcy zostały rozbrojone, i stanęły na drodze ku odbudowie swojej ekonomii nie spotykając się z podobnymi fundamentalnymi ograniczeniami jakie zostały sformułowane w stosunku do Japonii. Autor zastanawia się czym jest nacjonalizm dzieląc się z czytelnikiem własną wykładnią. Według Abe istnieje pozytywna wersja nacjonalizmu, która pomaga budować siłę kraju i jego instytucji. Abe skłonny jest do promocji pochlebnego nacjonalizmu w celu nadania Japonii nowego impulsu do dumy i siły przyczyniającej się do budowy odpowiedzialnego mocarstwa.
Czwarty rozdział, kierunek stosunków japońsko-amerykańskich (日米同盟のこうず), to prezentacja drugiego filaru polityki: rewizji sojuszu japońsko-amerykańskiego gwarantującego większą równość stron poprzez wzajemną partycypację.Sojusz ze Stanami Zjednoczonymi z jedynym słusznym i niezastępowanym partnerem, oparty na wspólnych wartościach: wolności, demokracji, prawach człowieka, rządów prawa, zasad wolnego rynku i nieograniczonego handlu z uwagi na pacyfistyczny charakter konstytucji jest asymetryczny. Ograniczenia swobody działania Sił Samoobrony powodują, iż nie mogą one przeprowadzać działań defensywnych w rozumieniu artykułu 51 Karty Narodów Zjednoczonych. Taki sojusz jest z zasady nierównoprawny, ponieważ jedynym beneficjentem ochrony według traktatu z 1960r. jest Japonia. Takie porozumienie zakłada nierównomierny podział ryzyka i odpowiedzialności nie pozostawiając wyboru stacjonowaniu amerykańskich baz na zasadzie eksterytorialności.
Japonia, Azja i Chiny (日本とアジアそして中国) to nagłówek trzeciego filaru, będącego w symbiozie z dwoma poprzednimi. Abe chciałby podkreślić pozycję Japonii oraz jej tożsamość we wschodniej hemisferze. Z jednej strony wymaga to utrzymywania dobrych stosunków z Chinami z drugiej pretendowania do roli lidera narodów Azji, dzięki specjalnym relacjom z Indiami oraz Australią. Fundamentalny sens współpracy z Chinami wynika z ich rosnącego znaczenia wpływającego na kształt rozkładu ciężaru stabilności w Azji. Problemy którym stawiają czoła Chiny: trudność w zagwarantowaniu dostaw energii w celu podtrzymania wzrostu ekonomicznego, rozwarstwienie społeczeństwa, brak demokracji i otwartej debaty publicznej, mają wpływ na niestabilność Państwa Środka, która przedkłada się na nierównowagę w regionie. Abe przyklaskuje rozwojowi ChRL jako zaplecza produkcyjnego świata, ponieważ dobrobyt japoński w dużej mierze zależy od rozwoju Chin i z tych powodów odbudowanie stosunków japońsko-chińskich jest kluczowym czynnikiem. Miejsce Japonii w Azji opisuje następującymi słowami:
„Japonia powstała jako nowoczesne państwo w drugiej połowie XX wieku w epoce dominacji świata przez kraje zachodnie również w Azji. Aby dogonić uprzemysłowione narody i zaznaczyć swą silną pozycję w regionie wzięła na siebie ciężar poważnych zmian w stylu zachodnim, tworzących z niej hybrydę dryfującą pomiędzy światem wschodnim a zachodnim. Proces ten wykluczył Japonię z Azji. Obecnie półkola wschodnia rośnie w siłę a dumne poczucie faktu bycia Azjatą znów zyskuje na wartości, dlatego niezbędnym jest ponowny powrót Japonii i zakotwiczenie się w Azji.
Co więcej kluczowe z jego punktu widzenia jest stworzenie wzorców współpracy z sąsiadami także przez umożliwienie obywatelom państw ościennych korzystania z japońskiego „marzenia” poprzez zatrudnienie w Kraju Kwitnącej Wiśni oraz otwieranie własnych przedsiębiorstw w kraju przyjaznym dla obcokrajowców. Dostrzega potrzebę otwierania ojczyzny na ludzi, którzy chcą edukować swoje dzieci w Japonii i marzą o tym by zostać Japończykami.
Abe pokłada nadzieje w Indiach jako partnerze strategicznym, dzięki któremu jego kraj umocni pozycję w regionie. „Wzmocnienie współpracy z Indiami leży w interesie wzmocnienia interesów Japonii.” Postulat ten jest jednym z elementów spuścizny po dziadku Nobosuke Kishi, który udał się do Indii w 1959r. w nadziei na sformułowanie specjalnych stosunków. Spotkał się z ciepłym przyjęciem jako reprezentant narodu-wzoru pomyślnej liberalizacji w opozycji do zachodnich potęg kolonialnych. Plany pogłębionej współpracy zostały porzucone w rok po rezygnacji Kishiego z urzędu premiera. Wizją Abego jest uczynienie z Indii partnera strategicznego mającego palmę pierwszeństwa nawet przed ChrL i USA w dziedzinie handlu.
Ostatni filar politycznego manifestu rozwija w rozdziale „Przyszłość narodu o niskim wskaźniku urodzeń” (少子国家の未来) i „reforma edukacji” (教育の再生). Zauważa konieczność stawienia czoła niskiemu wskaźnikowi zastępowalności pokoleń i katastrofy demograficznej poprzez kreowanie japońskiej wersji państwa opiekuńczego. Ma ono zapewnić ubezpieczenie społeczne oraz niezbędne udogodnienia dla matek wprowadzane przez samorządy lokalne i firmy prywatne. Mają to być chociażby żłobki firmowe, przedszkola lub sale zabaw. Koncepcja ta jest określana jako „small goverment and independent citizens” (小さい政府と自立した国民). Abe skłania się także do wprowadzenia zachęt skutkujących zwiększeniem wskaźnika urodzeń. Polityka ta ma na celu większe zaangażowanie w czas wolny pracowników poświęcających się bez reszty korporacjom. Ponadto jej elementem mogłyby się stać rządowe dotacje dla agencji matrymonialnych w celu pomocy w znalezieniu partnerów życiowych i przywrócenia pozytywnego obrazu rodziny. Abe uważa, że polityka zatrudnienia winna być uzupełniona poprzez środki polityki społecznej pozwalającej na utrzymanie większego odsetka kobiet i osób starszych aktywnych zawodowo. Równolegle technologizacja kraju ma się przyczynić do zwiększenia wydajności pracy i atrakcyjności gospodarki, być stymulantem do przyciągnięcia siły roboczej z zagranicy, głównie z krajów Azji Wschodniej.
Shinzō Abe to niezaprzeczalnie charyzmatyczna postać, reprezentująca jeden z najbardziej zasłużonych politycznych rodów Japonii. W swoim manifeście politycznym „W stronę pięknego kraju” dzieli się z czytelnikiem nie tylko przemyślaną wizją państwa i jego roli w świecie, lecz także poczuciem dziedzictwa swoich przodków zaangażowanych w losy kraju zarówno w przedwojennej jak i powojennej historii. Przedstawia się jako polityk z krwi i kości zdecydowany do pozostawienia po sobie ważnego dziedzictwa. Posiada on klarowną wizję państwa, jego miejsca w świecie i regionie a także znajduje rozwiązania pojawiających się na horyzoncie problemów oraz wyzwań. Dobitnie artykułuje potrzebę zmiany artykułu 9 konstytucji, rzeczowo ją uzasadniając. Wydana w 2006r. książka jest esencją agendy oraz polityki realizowanej przez jego rząd na przełomie lat 2006-20007r. oraz od 2012r. do dnia dzisiejszego.
